असोज २७, काठमाडौँ । चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङको दुईदिने राजकीय भ्रमणले राजनीतिक र कूटनीतिक अर्थमा महत्त्वपूर्ण संकेत छाडेको छ ।

यो खबर देवेन्द्र भट्टराईले आजको कान्तिपुर दैनिकमा लेकेका छन् । दुई देशबीच विकास र समृद्धिमा साझा रणनीति तय गर्नु उपयुक्त हुने धारणा राख्दै ‘बाचा गरेका प्रतिबद्धताहरू पूरा गर्नैपर्ने’ अडान दोहोर्‍याएर सीले राजनीतिक वृत्तमा पनि गतिलो सन्देश दिएका छन् ।

सीको भ्रमणपछि आइतबार अपराह्न परराष्ट्र मन्त्रालयले जारी गरेको संयुक्त विज्ञप्तिमा नेपाल-चीनको द्विपक्षीय सम्बन्ध नयाँ चरणमा प्रवेश गरेको र दुई देश विकास र समृद्धिको रणनीतिक साझेदार बन्न सक्ने साझा अभिमत अभिव्यक्त भएको छ ।

साझेदार बन्न सकिने सूत्र भनेर राष्ट्रपति सीले ‘हिमालय वारपार बहुआयामिक सम्पर्क सञ्जाल’ को प्रस्तावनालाई दह्रिलो रूपमा विभिन्न बहुपक्षीय समझदारीमार्फत अघि बढाएका छन् ।

‘सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा नेपाल निकै महत्त्वको छिमेकी हो भनेर चीनले बाहिरी विश्वलाई देखाएको छ,’ पूर्वराजदूत केदारभक्त माथेमाले सी भ्रमणको मूल्यांकन सुनाउँदै भने, ‘कतैबाट पाइने सहयोग रकम अथवा सम्झौताका बुँदाभन्दा पनि आफ्ना लागि नेपाल महत्त्वपूर्ण छ भन्ने चीनको यो सन्देश आफैंमा ठूलो कुरा हो ।’

परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले राजनीतिक स्थिरतासँगै नेपाल बाहिरी विश्वमा ‘देखिँदै र सुनिँदै गएको’ उदाहरणका रूपमा चिनियाँ राष्ट्रपति सीको राजकीय भ्रमणलाई लिन सकिने प्रतिक्रिया दिए । ‘चिनियाँ राष्ट्रपतिको भ्रमणसँगै नेपाललाई विकास र समृद्धिको भरपर्दो प्रतिबद्धता प्राप्त भएको छ,’ ज्ञवालीले भने, ‘अब हामीले प्रतिबद्ध भएर समृद्धिको दिशामा अघि बढ्ने समय आएको छ ।’

सडक, बन्दरगाह, नाका, हवाई सम्पर्क र रेलवे सञ्जालमार्फत विकास-समृद्धिको अभियानलाई अघि बढाउने राष्ट्रपति सीको घोषणालाई तात्कालिक होइन, दीर्घकालीन रूपमा अर्थपूर्ण मान्नुपर्ने चीन मामिलाका जानकार मदन रेग्मीले बताए । ‘२३ वर्षपछि चिनियाँ राष्ट्रपति नेपाल भ्रमणमा आउनु नै यो युगको महत्त्वपूर्ण घटना हो,’ उनले थपे, ‘नेपाललाई विकास र समृद्धिको रणनीतिक साझेदार बनाउने भन्ने चिनियाँ प्रतिबद्धताले हाम्रो मैत्री र सम्बन्धको पुनर्व्याख्या भएको छ । अझ नेपाललाई दक्षिण एसियाको गेट-वे बनाउने भनेर आएको चिनियाँ धारणा कूटनीतिक अर्थमा उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ ।’

नागरिक समाजका अभियन्तासमेत रहेका माथेमाका बुझाइमा नेपाली राजनीतिक पद्धति र शासनशैलीको सबैभन्दा खराबी भनेकै बाचा कार्यान्वयन नहुनु हो ।

‘राष्ट्रपति सीले बाचा पूरा गर्नुपर्छ भनेर कुनै अलौकिक कुरा गरेका होइनन्, बरु यो हाम्रो पद्धतिका लागि एउटा गतिलो सुझाव हो,’ उनले भने, ‘यो अहिलेको सरकारलाई मात्रै भनिएको होइन, जनतालाई आशा र सपना बाँडेर काममा कहींकतै नदेखिने पद्धतिमाथि प्रहार गरिएको हो । यसलाई विशेषत: राजनीतिक पंक्तिले बुझ्न सक्नुपर्छ ।’ यसैगरी राष्ट्रपति सीले ‘अब नेपाल भूपरिवेष्टित रहँदैन, भूजडित अवस्थामा जानेछ’ भनेर विकास र समृद्धिको सकारात्मक सन्देश दिएको उनको बुझाइ छ । यो बलशाली सन्देशका कारण सीको भ्रमण अर्थपूर्ण रहेको उनले बताए ।

पूर्वप्रधानमन्त्री झलनाथ खनालले ‘नेपाल-चीन सम्बन्ध नयाँ चरणमा उठेको’ बताए । ‘राष्ट्रपति सीको भ्रमणबाट नेपाललाई ठूलो लाभ भएको छ, यो लाभ लिनका लागि हामी आफैं एकताबद्ध हुनुपर्छ,’ उनले भने, ‘हामीकहाँ योजनाहरू अघि सार्ने तर समयमा कार्यान्वयन नगर्ने परिपाटी छ । अहिले योजना कार्यान्वयनमा सीबाट विशेष जोडका साथ कुरा आएको छ । यो कुरा उहाँले किन उठाउनुभयो भन्नेमा हामीले विशेष ख्याल गर्नुपर्छ ।’

पूर्वपरराष्ट्रमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठले चिनियाँ राष्ट्रपतिको नेपाल भ्रमण असाधारण भएको टिप्पणी गरे । विश्व परिस्थिति, नेपालको नयाँ परिस्थिति र चीन महाशक्ति बनेको अवस्थामा माओपछिको विशिष्ट हैसियतका नेताका रूपमा उदाएका सी नेपाल आउनुलाई सामान्य रूपमा लिन नमिल्ने उनले बताए ।

‘नेपाललाई आर्थिक क्रान्तिमा जानका लागि चीनसँगको सहकार्यले थप ऊर्जा दिएको छ, मद्दत मिलेको छ,’ उनले भने ।

आमनेपालीले चीनबाट आउने रेलको ध्वनिलाई सपनाझैं बनाइसकेका बेला राष्ट्रपति सीले केरुङ-काठमाडौं मात्रै होइन, यसलाई पोखरा-लुम्बिनीसम्मको रेलवे परियोजनाका रूपमा अघि बढाउन सघाउने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । ‘रेलवे सञ्जालमा विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार गर्ने तहको सम्भाव्यता अध्ययन हुने पक्ष आफैंमा उपलब्धि हो,’ श्रेष्ठले भने, ‘यही क्रममा केही सुरुङमार्ग र उत्तरी नाकामा पर्ने सडक स्तरोन्नतिमा सम्झौता भएको छ, यसको दीर्घकालीन महत्त्व र अर्थ छ ।’

प्रधानमन्त्रीका परराष्ट्र सल्लाहकार राजन भट्टराईले नेपालको विकास र समृद्धिका लागि राष्ट्रपति सीको भ्रमणले महत्त्वपूर्ण आधार बनाएको प्रतिक्रिया दिए । ‘घोषणा गरिएका योजनालाई समयमा कार्यान्वयन गर्नुपर्छ भनेर सीले छाडेको सन्देश हाम्रा लागि निकै मननीय छ,’ भट्टराईले भने ।

सीको भ्रमणपछि राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले गरेको ट्वीटमा ‘राष्ट्रपति सी चिनफिङको ऐतिहासिक राजकीय भ्रमणबाट नेपाल र चीनबीचको अटल सुदृढ सम्बन्ध नयाँ युगमा प्रवेश गरेको’ उल्लेख छ ।

यस्तै, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले ट्वीट गर्दै ‘चीनका महामहिम राष्ट्रपति सी चिनफिङको दुई दिवसीय ऐतिहासिक नेपाल भ्रमण भव्य रूपमा सम्पन्न भएको’ र ‘उहाँको भ्रमणबाट दुई देशबीचको सम्बन्धले नयाँ उचाइ र गतिशीलता प्राप्त गरेको’ उल्लेख गरेका छन् ।